竊以為方今治國之要,其應行者多端,而莫切于急圖內治,以立富強之基。 如此二者,可以立國千年而不敝。 其為利之遠且大者,不具論也。 其淺而易見者有二利。 中國幅員逾萬里,郵傳遠者,數十日乃達。 聲氣常若隔絶。 二者行萬里,猶庭戶也。 驟有水旱盜賊,朝發夕聞,則無慮有奸民竊發稱亂者。 此一利也。 中國官民之勢,懸隔太甚,又益相與掩蔽朝廷耳目,以便其私。 是以民氣常鬱結不得上達。 二者行,富民皆得自效以供國家之用,即群懷踴躍之心。 而道路所經,如人身血脈,自然流通,政治美惡,無能自掩。 則無慮有貪吏遏抑民氣為奸利者。 此又一利也。 三代盛時,不過曰吏效其職,民輸其情而已。 其道固無以加此也。 論者徒謂洋人機器所至,有害地方風水。 其說大謬。 修造鐵路電報,必于驛道皆平地面為之,無所鑿毀。 至于機器開煤吸水以求深也。 煤質愈深愈佳。 中國開煤務旁通,洋人開煤務深入。 同一開採,淺深一也,有何妨礙。 即以湖南地產言之。 鐵礦多在寶慶,煤礦多在衡州。 而科名人物,以此二郡為獨盛。 湘潭石潭產煤,世家巨族多出其地。 湘鄉煤產無處無之。 功名爵祿,尤稱極盛。 世人一哄之議論,無與發其蒙者。 何不近據事實證之。 中國百姓自為之,而自利之,無故群起而相阻難。 數十年後,洋人所至,逐漸興修,其勢足以相制,其利又足以啖奸豪滋事者,役使之以為用。 則使權利一歸於洋人,而中國無以自立。 傳曰:天之生此民也,使先知覺後知,使先覺覺後覺也。 先知先覺之任,必朝廷大臣任之。 是以政教明,則士大夫之議論自息。 亦在朝廷斷行之而已。 至于國家根本大計,度今之時,量今之力,有難以一二舉行者。 而切要要者數端。 無關根本大計,而要為諸政之所從出。 不先務此,雖有良法美意,日起以圖功,亦終歸無方。 一曰禁止鴉片煙。 原鴉片煙之禁,實自雍正時。 其始供藥品而已。 賴政教修明,官吏奉法,民間無敢吸食者。 至道光中,其風始熾。 嵩燾少時,尚未聞此。 于時物利豐阜,家給人足,百姓守法惟謹。 迨後鴉片煙之害興,而世風日變,水旱盜賊,相承以起。 即今日洋禍之烈,實始自禁鴉片煙。 而金田賊首,亦因海防散勇,嘯聚山谷,馴至大亂。 是此鴉片煙不獨戕賊民生,耗竭財力,實亦為導亂之原。 洋人至今引為大咎。 中國反習而安之。 竊以為鴉片煙之害不除,諸事一無可為。 而求其禁止之方,有至簡而易行者。 其法在先官而後民,先士之而後及于百姓。 一用勸導之術,而以刑罰濟其窮。 其用罰亦惟動其廉恥之心,而激使自立。 寬返二十年之期,必可保其不然。 其通商專務富民,所稅茶酒及煙,數者而已。 余皆無稅。 歲計商賈贏餘,而估其所獲之利,約八十分取一。 住房器物,計租取稅,略如中國之戶稅。 歲入三百磅以下者,不稅。 其所得寶星及他表記,泐之用器,有稅。 畜犬以上,有稅,並出常稅之外。 國家經制所入,一取之地稅。 其勤地力至矣。 往見陳文恭公巡撫陝西、河南,專意農事。 興水利,溉田。 在湖南教民耕種,諸法悉備。 可為知本計者。 江浙經亂後,距今十二三年,荒蕪之田,未墾者仍多。 百姓憚于疏闢之勤,而自惜其力。 州縣苦于地奏銷之累,而並沒其名。 荒者聽其蕪萊,墾者亦相為隱匿。 亦宜戶部所應經營,督撫所應勸導者。 此又一事也。 一曰喀什噶爾之地宜割與雅谷刊。 氐羌數叛酒泉,光武仍其君長,賜以印綬。 吐谷渾徒浩河,郭元振請即其所置之邊要密邇。 義取覊縻,無所顧惜。 至于漢建校尉,唐置都護,遠或萬里,近或數千,降胡雜虜,因叛襲封,以為故事,無足比論。 惟喀什噶爾之地,逼近安集延其勢不能築蔥嶺為長城,以遮遏之。 浩罕諸部,並于俄羅斯,回部余民,乘喀什噶爾之亂,襲據其地,猶懾中國之威,而思托為附庸。 去歲,威妥瑪代為之請。 嵩燾謂當俯順其心,與為約誓,令繳還各城。 但得一鎮守烏魯木齊之大臣,信義威望,足以相服,可保百年無事。 若徒恃兵力攻取,曠日持久,耗費無已。 幸而克捷,而回部余民,必走投俄羅斯,以相比附。 構兵縱掠,終歲騷動,徒使俄人乘間坐享其利,而中國承其敝。 未知所以善其後也。 夫經國者務籌久遠。 主兵者惟取進攻。 是以棄地之議,不能出之將帥也。 惟恃朝廷權衡緩急輕重,秉成算以宣示機宜,而後將帥之威伸,而朝廷之恩乃深入遠人之心,使之俯首而聽約束。 故以為威妥瑪之代請,實機會之不可失者,此又一事也。 一曰伊犁一城,宜與俄人定約,以垂久遠。 英俄兩國,勢足相敵,而英人務拓地以興利,俄人務襲土以開疆。 無端乘亂襲據伊犁,此其志在掠地而已。 竊度新疆事定,令俄人交付伊犁一城,必尚多煩議論。 西洋公法,無乘亂據人土地之例。 勢且要求兵費,責以收贖。 而非有巨款,足厭其心,知其必不能允也。 故莫如反其道而行之。 不責其減價而贖之我,而責其準所贖價交易而鬻之彼。 如日本庫頁一荒島,猶欲全據之,必不肯輕易退還伊犁明矣。 與其含糊懸宕,以生戎心,莫如明與定約,畫疆分界,可保數十年之安。 必不得已,收回黑龍江以西地,與之互易,亦尚有名可據。 此又一事也。 第91頁完,請繼續下一頁。喜歡 大作家 wreador.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
1.1
速度
0.1
音量
0.9
語言
返回
螢幕關閉後,Chorme瀏覽器會中斷朗讀,
開車聆聽,不建議使用Chorme瀏覽器。