大觀四年,知泗州,到任不久病卒,年五十八。 《宋史》、《東都事略》有傳。 與黃庭堅、秦觀、張耒俱從蘇軾游,並稱「蘇門四學士」。 著有《鷄肋集》七十捲,詞集六卷,名《晁氏琴趣外篇》。 王灼《碧鷄漫志》謂補之詞「學東坡,韻制得七八」。 ●迷神引 貶玉溪,對不山作 晁補之 黯黯青山紅日暮,浩浩大江東注。 余霞散綺,向煙波路。 使人愁,長安遠,何處。 幾點漁燈小,迷近塢。 一片客帆低,傍前浦。 暗想平生,自悔儒冠誤。 覺阮途究,歸心阻。 斷魂素月,一千里、傷平楚。 怪竹枝歌,聲聲怨,為誰苦。 猿鳥一時啼,驚島嶼。 燭暗不成眠,聽津鼓。 晁補之詞作鑒賞 此詞寫於貶謫途中。 詞中通過從日暮到夜晚江邊景物的描述,表現了覊旅生活的哀愁和寂寞。 全詞「觸景生情,復緣情佈景,節節轉換,穠麗周密。 譬之織錦家,真竇氏回文梭也」(賀裳《鄒水軒詞筌》)。 上片以景起,氣象雄渾,景物壯闊。 首兩句寫詞人佇立信江畔所見的景色。 青山,本碧綠青翠,說它「黯黯」,是由於「紅日暮」,但斜照下,山色反而顯得雄渾沉厚。 這是遠望所見。 俯視腳下,但見「浩浩大江東注」,不由人不發出人生如逝水東流的感嘆。 「余霞散綺」兩句源於謝朓詩「余霞散成綺,澄江靜如練」(《晚登三山還望京邑》),是對「紅日」、「大江」的深一層渲染。 詞用一「向」字,別具意味。 如綺(錦緞)的「余霞」映淡煙輕霧籠罩的江面上,一直跟隨着流水往前,這樣就把「東注」的「浩浩大江」寫得既真實又清空了。 以下三句,直抒情懷「長安」,代指北宋京成汴梁。 晁補之是一個頗想政治上有一番作為的人。 他二十七歲考中進士,開封府和禮部考試時均名列第一。 「晁張班馬手,崔蔡不足雲」。 黃庭堅稱讚他和張耒如司馬遷、班固,而遠超過漢代的崔瑗和蔡邕。 但正是這樣一個才氣縱橫,政績斐然的人,卻生潦倒,功名蹭蹬。 所以,這「使人愁」,不只是因為大江東去,而有着被貶他鄉、政治失意的深沉內容。 此三句本自李白《登金陵風凰台》詩「總為浮雲能蔽日,長安不見使人愁」。 上片末四句既從正面用筆,又從側面暗示時間已由著而夜:「幾點漁燈小,迷近塢。 一片客帆低,傍前浦。 」漁燈不僅只有幾點閃閃爍爍,而且細小微弱;這時近岸的船塢裡,他一片迷瀠了。 再往稍遠的地方看,航行江面的客船,也降下船帆,靠前面臨水近岸的地方了。 由於近觀,漁燈「幾點」而「小」,看到清清楚楚;由於遠望,故所見客帆「一片」,給人以多的感覺。 從用字說,「幾點」對「一片」,「近塢」對「前浦」,一寫少和多,一寫近和遠,概括出詞人當時目力所見的空間範圍。 詞人處理情、景、意的關係,理路清楚,而運筆有起伏,有襯托,以「長安遠」為中樞,前後時間、場景,頓生變化,由高運綺麗而轉所見,詞筆極為渾成。 下片一奇峰空起,汪泣恣肆,語調淒切,情感悲苦,傾吐出滿懷衷腸。 「自悔儒冠誤」,極言心中悲憤感慨,謂富家子弟養尊處優,而一般讀書人往往潦倒一生。 此處前句用「暗想」,後句用「自悔」,自怨自艾的情緒躍然紙上。 晉人阮籍,佯狂不覊,縱酒頽放,表現出他對當時政治的不滿,實際上也是一種遠禍全身的手段。 他常駕車獨遊,等到路走不通了,便痛哭而返。 這裡詞人覺得他和阮籍一樣,施展自己的宏圖抱負是不可能了,而覊于謫宦,欲歸又不得歸。 過片後這四句包含了許許多多難言的辛痠痛楚,讀之令人淒傷。 接下來詞人借素月、《竹枝》歌聲、猿鳥啼鳴,對淒苦的情懷,再作更富形象性的渲染。 晁補之是濟洲巨野人,此刻貶官信州,從北至南,千里迢迢,煙樹蒼茫,面對素月,怎能不為之銷魂呢?「平楚」,謝朓詩:「寒城」一以眺,平楚正蒼然。 「楊慎稱:」楚,叢木也。 登高望遠,見木杪如平地,故雲『平楚』猶《詩》所謂‘平林「也」(《升庵詩話》)。 「一千里傷平楚」,與李白「平林漠漠煙如織,寒山一帶傷心碧」,意境很相近,只是此處由近而遠,思故鄉千里迢迢,故望「平楚」而傷情無限。 詞人接着又從聽覺方面與這種淒苦情懷。 《竹枝歌》,原是巴渝一帶的民歌。 「聆其音,中黃鐘之羽。 其卒章激訐如吳聲,雖傖儜不可分,而含思宛轉,有淇氵仆之艷」(劉禹錫《竹枝詞引》)。 周邦彥《點絳唇》「楚歌聲苦,村落黃昏鼓」,是說歌聲作用於人,只感到怨苦。 「為誰苦」?用似問非問的提示,而且前用「聲聲怨」加重形容,便更覺其苦深。 隨後又寫島嶼上的猿啼鳥鳴,呼應開頭的「大江東注」,表明作者的往處江水湄。 「一時啼」,有時斷時續之意。 正當夜深人靜他心情剛剛平靜下來時,那突然一聲猿啼,一聲鳥鳴,就更會產生淒涼之感。 說「驚島嶼」是婉語,因為島嶼突出於江心,本是無情之物,都為之而驚,那麼人之「驚」更可想而知了。 「燭暗」夜深仍未成眠,猿啼鳥鳴也因睏倦而睡去了吧。 渡口停泊的船隻,發出了開航的鼓聲信號,表明天色將明,而人之徹夜未眠又可知。 燭暗,表明夜己深。 這首詞情景深化,意境淡遠淒清,一派怨思哀緒盤旋而下,貫注字裡行間。 全詞雖多用典故與前賢成句,但由於出自真情摯意,所以不覺為累,反倒生發牽引,更豐富深化了詞旨,使之餘味溢於言外。 第215頁完,請繼續下一頁。喜歡 大作家 wreador.com 作品,請記得按讚、收藏及分享
音調
1.1
速度
0.1
音量
-0.15
語言
返回
螢幕關閉後,Chorme瀏覽器會中斷朗讀,
開車聆聽,不建議使用Chorme瀏覽器。